-Αγαπητή κυρία Μπρούμου, αφού σας ευχαριστήσουμε για την παραχώρηση αυτής της συνέντευξης, ας αρχίσουμε με λίγα λόγια για εσάς και το επιστημονικό σας έργο ως Συμβουλευτική Ψυχολόγος. Σπούδασα Ψυχολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και Παιδαγωγικά στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, έκανα τη μεταπτυχιακή μου ειδίκευση στη Συμβουλευτική Ψυχολογία και συνέχισα με την εκπόνηση της μεταπτυχιακής διπλωματικής μου εργασίας με θέμα: «Προβλήματα Συμπεριφοράς Παιδιών Σχολικής και Εφηβικής Ηλικίας: Εκτίμηση, Καταγραφή». Στη συνέχεια, εκπαιδεύτηκα στη Συμβουλευτική Γονέων από τον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Σχολών Γονέων του οποίου είμαι και Επιστημονική συνεργάτης. Εργάζομαι ως συμβουλευτική ψυχολόγος, διατηρώντας γραφείο ψυχολόγου στην πόλη των Ιωαννίνων, και συντονίζω Ομάδες Σχολών Γονέων. Ασχολούμαι και ενδιαφέρομαι ιδιαίτερα με θέματα Συμβουλευτικής και Οικογενειακής Ψυχολογίας όπως είναι η συμβουλευτική εγκύων, η συμβουλευτική γονέων και μελλοντικών γονέων, οι οικογενειακές σχέσεις, η συμπεριφορά παιδιών και εφήβων, οι πρακτικές ανατροφής και διαπαιδαγώγησης των γονέων. -Πώς έρχεται λοιπόν η απόφαση να επιχειρήσετε την συγγραφή των δικών σας βιβλίων; Υπήρξε κάποιος παράγοντας/συνεργασία που αποτέλεσε κίνητρο ή σας έδωσε το έναυσμα για το ξεκίνημα της συγγραφικής σας δραστηριότητας; Ναι, υπήρξε κάποια συνεργασία που αποτέλεσε κίνητρο για τη συγγραφή των δικών μου βιβλίων. Η ιδέα για τη συγγραφή ενός βιβλίου αφιερωμένου σε σύγχρονα θέματα οικογενειακής ψυχολογίας συζητήθηκε για πρώτη φορά, πριν από αρκετό καιρό, με την κα Βασιλική Παππά, συμβουλευτική ψυχολόγο και Πρόεδρο του Πανελληνίου Συνδέσμου Σχολών Γονέων. Η ίδρυση Σχολών Γονέων είναι μια προσπάθεια που έχει ξεκινήσει το 1962 στην Ελλάδα από την ψυχολόγο Μαρία Χουρδάκη, την ακούραστη εμψυχώτρια της ιδέας της επιμόρφωσης των γονιών σε Πανελλήνια κλίμακα. Πιο αναλυτικά, οι Σχολές Γονέων ξεκίνησαν στην Ελλάδα το 1962 με πρωτοβουλία της ψυχολόγου Μαρίας Χουρδάκη. Το 1964 δημιουργείται η «Διεθνής Ομοσπονδία για την Εκπαίδευση των Γονέων» (F.I.E.P.) στα ιδρυτικά στελέχη της οποίας ήταν και η Μαρία Χουρδάκη. Το μακροχρόνιο έργο και οι ακαταπόνητες προσπάθειές της για τη διάδοση και την εδραίωση του θεσμού οδήγησαν σε πολλά βραβεία και τιμητικές διακρίσεις, όπως η βράβευση από τη Διεθνή Ομοσπονδία για την Εκπαίδευση των Γονέων (1986), από την Ακαδημία Αθηνών (1997), από τους φίλους του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού (1999), από τον Σύλλογο Ελλήνων Ψυχολόγων (2002). Το 1999 διοργανώθηκε προς τιμήν της και ως αναγνώριση του συνόλου της προσφοράς της στην επιστήμη της ψυχολογίας, πανελλήνιο συνέδριο με τη συνεργασία όλων των πανεπιστημίων της χώρας. Ο τρόπος που εγώ σκέφτομαι και δουλεύω έχει επηρεαστεί αποφασιστικά από τα εκπαιδευτικά σεμινάρια Εκπαιδευτών/Συντονιστών Σχολών Γονέων που παρακολουθούσα πριν από λίγα χρόνια, και ως φοιτήτρια ψυχολογίας, στον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Σχολών Γονέων στην Αθήνα με εκπαιδεύτρια την κα Βασιλική Παππά. Πολλά μέρη των βιβλίων μου βασίζονται σε εκείνη την εκπαίδευση. Κάποια από αυτά έχουν διορθωθεί, αναθεωρηθεί, βελτιωθεί, εμπλουτιστεί και προσαρμοστεί για τις ανάγκες έκδοσης επιστημονικών τόμων, και κάποια άλλα, έχουν επηρεαστεί από τις βασικές θεωρητικές προσεγγίσεις στις οποίες έχω εκπαιδευτεί. Αυτές είναι η Προσωποκεντρική Προσέγγιση κατά τη διάρκεια των Μεταπτυχιακών μου σπουδών, αλλά και οι βασικές αρχές της Συστημικής Σκέψης και Θεωρίας. Ωστόσο, όταν χρειάζεται, ακολουθώ μια εκλεκτικού τύπου συμβουλευτική προσέγγιση και αυτό φαίνεται και από τη βιβλιογραφία που χρησιμοποιήθηκε για τη συγγραφή των βιβλίων, η οποία έχει επιρροές από πολλές θεωρητικές προσεγγίσεις (ψυχαναλυτική, προσωποκεντρική, συστημική, Αντλεριανή, υπαρξιακή προσέγγιση). -Μέσω των εκδόσεων Bookstars κυκλοφορούν τρία βιβλία σας, i) Αλλαγές στη Μορφή της Οικογένειας και Ψυχική Υγεία Παιδιών και Εφήβων. Η Συμβολή της Συμβουλευτικής Γονέων ii) Η Ψυχολογία της Γονεϊκότητας και το iii) Θέματα Οικογενειακής Ψυχολογίας - Εγχειρίδιο για Γονείς Θα θέλατε να μας πείτε δύο λόγια για το καθένα (πού απευθύνεται, επιγραμματικά τί πραγματεύεται, σε ποια ζητήματα δίνει λύσεις κτλ) και ποιο εξ αυτών ξεχωρίζετε ; Ναι. Το πρώτο μου, κατά χρονολογική σειρά βιβλίο, Αλλαγές στη Μορφή της Οικογένειας και Ψυχική Υγεία Παιδιών και Εφήβων. Η Συμβολή της Συμβουλευτικής Γονέων, αποτελεί μια προσπάθεια ανασκόπησης της σχετικής βιβλιογραφίας και έρευνας που έχει διεξαχθεί διεθνώς σχετικά με τις επιπτώσεις που οι μεταβολές στη μορφή της οικογένειας επιφέρουν στην ψυχολογική ανάπτυξη των ίδιων των γονιών και των παιδιών τους. Η προστασία της ψυχικής υγείας του παιδιού, αλλά και όλων των μελών της οικογενειακής ομάδας, αποτελούσε ανάκαθεν πρωταρχικό μέλημα του θεσμού των Σχολών Γονέων και της ιδρύτριάς τους, Μαρίας Χουρδάκη. Το βιβλίο αυτό επιχειρεί να αποσαφηνίσει τους όρους “φυσιολογική” και “προβληματική” συμπεριφορά, να καταγράψει τα κριτήρια καθορισμού της προβληματικής συμπεριφοράς, καθώς και των συστημάτων ταξινόμησής της, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στη συμπεριφορά παιδιών και εφήβων. Στη συνέχεια, ασχολείται με τους αιτιολογικούς παράγοντες της παθολογικής συμπεριφοράς, κατηγοριοποιώντας τους σε εσωτερικούς, εξωτερικούς και ψυχολογικούς. Ακολούθως, εστιάζει στο ρόλο της οικογένειας στη διαμόρφωση προβλημάτων συμπεριφοράς, κάνοντας ιδιαίτερη μνεία στις μεταβολές, αλλά και στη δομή και τις λειτουργίες της σύγχρονης ελληνικής οικογένειας. Οι αλλαγές στον τύπο της οικογένειας προκαλούν ανάλογες συνέπειες στη συμπεριφορά παιδιών και εφήβων. Τέλος, επιχειρείται σύνδεση ανάμεσα στη Συμβουλευτική γονέων και την ψυχική υγεία, με ειδική αναφορά στο θεσμό των Σχολών Γονέων, στην Ελλάδα, αλλά και διεθνώς και παρουσιάζεται το έργο των ομάδων Σχολών Γονέων ως προς την πρόληψη. Το δεύτερο βιβλίο, Η Ψυχολογία της Γονεϊκότητας, παρουσιάζει συγκεντρωμένες μερικές σημαντικές απόψεις για ένα τόσο πολύπλοκο θέμα, όπως είναι η γονεϊκότητα, καθώς και οι επιδράσεις που μπορεί να έχει η γονική ιδιότητα στην ψυχική υγεία του παιδιού και της οικογένειας. Προσφέρει πληροφόρηση σε θέματα που αφορούν την ομαλή ανάπτυξη του ζευγαριού, της οικογένειας και του παιδιού, δίνοντας παράλληλα μερικές γενικές αρχές για την πρόληψη της ψυχικής υγείας όλων των μελών της οικογενειακής ομάδας. Το τρίτο βιβλίο, Θέματα Οικογενειακής Ψυχολογίας - Εγχειρίδιο για Γονείς, αποτελεί ένα πολυσέλιδο σύγγραμμα 329 σελίδων, που περιλαμβάνει όλα όσα χρειάζεται να ξέρουν οι γονείς σχετικά με την ανατροφή και τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους. Μέσα από την οπτική της πρόληψης και με απλό, αλλά συνάμα μεστό και επιστημονικό λόγο, διαπραγματεύονται θέματα που αφορούν στην ψυχική υγεία του παιδιού και προχωρά στα θέματα που σχετίζονται με τη γονική ταυτότητα, τον γονικό ρόλο. Αναφέρεται στην αναγκαιότητα της συμβουλευτικής υποψήφιων-μελλοντικών γονέων, αλλά και νέων γονέων, προχωρά στη σταχυολόγηση των δεξιοτήτων επικοινωνίας για γονείς και σε θέματα που τους απασχολούν έντονα, όπως η καλλιέργεια της αυτοεκτίμησης των παιδιών και η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση. Στη συνέχεια, αναπτύσσονται θέματα που έχουν να κάνουν με την παρέμβαση σε κάποιο είδος κρίσης που βιώνει η οικογένεια (απώλεια-διαζύγιο), αλλά και πιο ειδικά θέματα, όπως η χρόνια ασθένεια στην οικογένεια και το άγχος των εξετάσεων και την πρόληψη στη χρήση ουσιών. Η διατροφή, ο ύπνος, η ζήλια, τα όρια, η μελέτη του παιδιού στο σπίτι, η διαχείριση του θυμού, η σειρά γέννησης στην οικογένεια, είναι μόνο μερικά από τα πολλά θέματα που διαπραγματεύονται στο βιβλίο αυτό. Και τα τρία βιβλία απευθύνονται στο ευρύτερο κοινό αλλά και σε επαγγελματίες που έχουν σχέση με την ψυχική υγεία του παιδιού και της οικογένειας, δηλαδή απευθύνεται σε ψυχολόγους, συμβούλους, παιδοψυχιάτρους, παιδαγωγούς, κοινωνικούς λειτουργούς που ενδιαφέρονται να ενημερωθούν περαιτέρω για θέματα Οικογενειακής Ψυχολογίας. -Ως επιστήμονας είναι προφανές ότι αποτυπώνεται η επιστημονική σας σκέψη και γνώση στα βιβλία σας. Ως άνθρωπος όμως, βρίσκετε τον εαυτό σας μέσα στις σελίδες τους; Ναι, σχεδόν πάντοτε βρίσκω τον εαυτό μου στις σελίδες των βιβλίων μου. Άλλωστε, θεωρώ σπουδαίο χάρισμα να εφαρμόζουμε στη ζωή μας αυτό που διδάσκουμε και η συμπεριφορά μας να είναι συνεπής με τις θεωρίες μας. -Η εμπειρία της συγγραφής, σας άλλαξε; Σας έκανε να κοιτάξετε ίσως με άλλο μάτι κάποιες καταστάσεις της καθημερινότητας, αν μπορούσαμε να το πούμε έτσι τι αισθάνεστε πως αποκομίσατε μέσα από την διαδικασία της συγγραφής των βιβλίων σας; Η εμπειρία της συγγραφής χρειάζεται συγκέντρωση, ηρεμία και μια σχετική απομόνωση για να μπορείς να δημιουργήσεις με συνέπεια και σταθερότητα. Χρειάζεται μια επαφή με τον εσώτερο εαυτό σου, ώστε να μπορέσεις να τον γνωρίσεις καλύτερα και να τον εκφράσεις μέσα από διάφορες διόδους, κυρίως δημιουργικές, όπως είναι η συγγραφή ενός βιβλίου. Μέσα από την εμπειρία της συγγραφής των βιβλίων κατάφερα να βλέπω τις καταστάσεις της καθημερινότητας με διαφορετική οπτική, κατάφερα να βλέπω περισσότερο την πνευματική (και πιο ουσιαστική) πλευρά των πραγμάτων και όχι τόσο την υλική/ υλιστική πλευρά (που δεν είναι παρά ψευδαισθήσεις αν το σκεφτεί κανείς καλύτερα τελικά!). -Αν μπορούσατε να βάλετε έναν τίτλο στον τρόπο που σκέφτεστε όταν γράφετε ποιος θα ήταν αυτός; Ένας κόσμος αγγελικά πλασμένος! Αυτόν τον τίτλο θα έβαζα και αυτόν τον κόσμο θα επιθυμούσα. Η επιθυμία αυτή συνδέεται άρρηκτα με τη δουλειά μου στις Σχολές Γονέων, καθώς το έργο των Σχολών Γονέων εντάσσεται στο πλαίσιο της μη ειδικής πρωτογενούς πρόληψης, διότι απευθύνεται στον ευρύτερο πληθυσμό των γονιών που θέλουν να ενημερωθούν σύμφωνα με τα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα ως προς το μεγάλωμα των παιδιών και να αποσαφηνίσουν τις συγκεχυμένες πληροφορίες που λαμβάνουν από διάφορες πηγές. Η πρόληψη, η προστασία της ψυχικής υγείας τόσο του παιδιού, όσο και όλων των μελών της οικογενειακής ομάδας αποτελεί βασικό τους μέλημα. Με εκφράζει ιδιαίτερα αυτό που έλεγε η Μαρία Χουρδάκη, η ιδρύτρια των Σχολών Γονέων στην Ελλάδα (1962): «Σχολές Γονέων, δηλαδή κύτταρα πολιτισμού και αγάπης, ζεστές αγκαλιές που θα ζεστάνουν το παιδί, το κάθε παιδί κάθε φυλής και θρησκείας, στα πρώτα βήματα της ζωής του. Αργότερα, όταν τα παιδιά αυτά θα γίνουν υπεύθυνοι πολίτες, μπορεί παίρνοντας δύναμη από την αγάπη και τη ζεστασιά της παιδικής στους ηλικίας, να ξέρουν ν’ αγαπούν και να σέβονται τον συνάνθρωπο τους. Να θέλουν να κατευθύνουν σωστά τα «συμφέροντα» και τις τεχνολογικές επιτεύξεις τους. Και τότε, μπορεί οι μικρές ζεστές οικογένειες να γίνουν τα κύτταρα μιας παγκόσμιας κοινωνίας, που θα είναι πιο ειρηνική και πιο χαρούμενη. Πιο άξια για τον άνθρωπο». Ως αναγνώστρια ξεχωρίζετε κάποιο είδος λογοτεχνίας; Τι σας κέρδισε σε αυτό το είδος λογοτεχνίας; Νομίζω ότι ξεχωρίζω τις νουβέλες και αυτό γιατί μου αρέσει ο συγγραφέας να ρίχνει το βάρος στην ψυχογραφία των προσώπων περισσότερο. Ξεχωρίζω ιδιαίτερα τα λογοτεχνικά κείμενα των οποίων οι συγγραφείς τους είναι και ειδικοί ψυχικής υγείας (Ψυχολόγοι ή Ψυχίατροι), καθώς με βοηθούν να βλέπω πολλές και διαφορετικές πλευρές ενός πράγματος ή ενός γεγονότος. Αυτό με βοηθά πολύ και στη δουλειά μου ως Ψυχολόγος. -Οικονομική κρίση και συγγραφή, πως/πόσο έχει επηρεάσει τους συγγραφείς και πως / πόσο τους αναγνώστες; Η οικονομική κρίση μας έχει επηρεάσει όλους και τους συγγραφείς και τους αναγνώστες. Μας έχει επηρεάσει κυρίως ως προς την υλική/ υλιστική διάσταση των πραγμάτων και όχι τόσο ως προς την πνευματική τους διάσταση. Ωστόσο, η κρίση αποδείχθηκε μια καλή ευκαιρία για να μάθουμε να βάζουμε προτεραιότητες και να αποφασίζουμε ποια είναι τα πιο σημαντικά πράγματα που μας βοηθούν να έχουμε μια καλή ποιότητα ζωής. Το βιβλίο, το διάβασμα ενός βιβλίου, είναι από τις βασικές αξίες που θα μπορούσαν να διδάξουν οι γονείς στα παιδιά τους παρά την οικονομική κρίση. Το βιβλίο διαμορφώνει στάσεις ζωής. Διαβάζουμε γιατί μας βοηθά να ελπίζουμε, να ονειρευόμαστε, να βρίσκουμε ένα καταφύγιο όταν οι άλλοι μας απογοητεύουν και, κυρίως, να ερχόμαστε πιο κοντά με τον «βαθύτερο» εαυτό μας. Εκείνο που θα μας βοηθήσει, παρά την οικονομική κρίση, είναι να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν είναι τα υλικά αγαθά που μας κάνουν χαρούμενους και ευτυχισμένους, αλλά πιο απλά και καθημερινά πράγματα (τα οποία ευτυχώς είναι δωρεάν!). Είναι εκείνες οι απλές καθημερινές στιγμές, εκείνες… οι ουσιαστικές, κατά τις οποίες για λίγα λεπτά αισθανόμαστε ότι βρίσκουμε πραγματικό νόημα στη ζωή: Είναι οι τα βλέμματα, οι ματιές των αγαπημένων μας προσώπων, η φροντίδα, η στοργή, οι βαθιές στιγμές οικογενειακής ή προσωπικής γαλήνης και πληρότητας. -Τα σχέδια σας για το συγγραφικό σας μέλλον; Σχέδια υπάρχουν σχεδόν πάντοτε. Εκείνο που αναζητείται είναι ο χρόνος για την υλοποίησή τους. Το επόμενο βιβλίο μου θα επεκτείνει τη δουλειά που έχω ξεκινήσει τα τελευταία τέσσερα - πέντε χρόνια και έχει αποτυπωθεί στο βιβλίο «Θέματα Οικογενειακής Ψυχολογίας - Εγχειρίδιο για Γονείς» και θα ασχολείται με το θέμα του διαζυγίου. Στην πραγματικότητα, θα αποτελεί ένα δομημένο Πρόγραμμα Συμβουλευτικής για γονείς που έχουν χωρίσει. Η ανάγκη συγγραφής αυτού του βιβλίου προέκυψε και πάλι μέσα από η δουλειά μου με τους γονείς και τους προβληματισμούς που μοιράζονται μαζί μου όταν έρχονται στο γραφείο μου. Έχει να κάνει με τα πρακτική πλευρά του θέματος του διαζυγίου και θα είναι σαν να απαντάμε στο ερώτημα: «Τι κάνω τώρα;». Η βιβλιογραφία είναι πλούσια από θεωρία για το θέμα του διαζυγίου, όμως οι περισσότεροι γονείς αγωνιούν για την επομένη ημέρα και για τα πρακτικά ζητήματα περισσότερο και σε αυτό το αίτημα θα ανταποκρίνεται αυτό το βιβλίο. Γράφω και κάτι ακόμη, που δεν ξέρω πόσο χρόνο θα πάρει ώστε να ολοκληρωθεί… ένα δικό μου κείμενο, λογοτεχνικό αυτή τη φορά. -Πού θα μπορούσαμε να σας συναντήσουμε διαδικτυακά αλλά και από κοντά; Πληροφορίες για τα βιβλία, για τις σχολές γονέων, αλλά και πλούσια βιβλιογραφία και άρθρα για γονείς μπορείτε να βρείτε στον ιστότοπο www.minabroumou.gr. Σε αυτόν τον ιστότοπο μπορείτε εύκολα να βρείτε και στοιχεία επικοινωνίας, τηλέφωνα και e-mail.
-Αγαπητή κυρία Μπρούμου, αφού σας ευχαριστήσουμε για την παραχώρηση αυτής της συνέντευξης, ας αρχίσουμε με λίγα λόγια για εσάς και το επιστημονικό σας έργο ως Συμβουλευτική Ψυχολόγος.
Σπούδασα Ψυχολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και Παιδαγωγικά στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, έκανα τη μεταπτυχιακή μου ειδίκευση στη Συμβουλευτική Ψυχολογία και συνέχισα με την εκπόνηση της μεταπτυχιακής διπλωματικής μου εργασίας με θέμα: «Προβλήματα Συμπεριφοράς Παιδιών Σχολικής και Εφηβικής Ηλικίας: Εκτίμηση, Καταγραφή». Στη συνέχεια, εκπαιδεύτηκα στη Συμβουλευτική Γονέων από τον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Σχολών Γονέων του οποίου είμαι και Επιστημονική συνεργάτης. Εργάζομαι ως συμβουλευτική ψυχολόγος, διατηρώντας γραφείο ψυχολόγου στην πόλη των Ιωαννίνων, και συντονίζω Ομάδες Σχολών Γονέων. Ασχολούμαι και ενδιαφέρομαι ιδιαίτερα με θέματα Συμβουλευτικής και Οικογενειακής Ψυχολογίας όπως είναι η συμβουλευτική εγκύων, η συμβουλευτική γονέων και μελλοντικών γονέων, οι οικογενειακές σχέσεις, η συμπεριφορά παιδιών και εφήβων, οι πρακτικές ανατροφής και διαπαιδαγώγησης των γονέων.
-Πώς έρχεται λοιπόν η απόφαση να επιχειρήσετε την συγγραφή των δικών σας βιβλίων; Υπήρξε κάποιος παράγοντας/συνεργασία που αποτέλεσε κίνητρο ή σας έδωσε το έναυσμα για το ξεκίνημα της συγγραφικής σας δραστηριότητας;
Ναι, υπήρξε κάποια συνεργασία που αποτέλεσε κίνητρο για τη συγγραφή των δικών μου βιβλίων. Η ιδέα για τη συγγραφή ενός βιβλίου αφιερωμένου σε σύγχρονα θέματα οικογενειακής ψυχολογίας συζητήθηκε για πρώτη φορά, πριν από αρκετό καιρό, με την κα Βασιλική Παππά, συμβουλευτική ψυχολόγο και Πρόεδρο του Πανελληνίου Συνδέσμου Σχολών Γονέων. Η ίδρυση Σχολών Γονέων είναι μια προσπάθεια που έχει ξεκινήσει το 1962 στην Ελλάδα από την ψυχολόγο Μαρία Χουρδάκη, την ακούραστη εμψυχώτρια της ιδέας της επιμόρφωσης των γονιών σε Πανελλήνια κλίμακα.
Πιο αναλυτικά, οι Σχολές Γονέων ξεκίνησαν στην Ελλάδα το 1962 με πρωτοβουλία της ψυχολόγου Μαρίας Χουρδάκη. Το 1964 δημιουργείται η «Διεθνής Ομοσπονδία για την Εκπαίδευση των Γονέων» (F.I.E.P.) στα ιδρυτικά στελέχη της οποίας ήταν και η Μαρία Χουρδάκη. Το μακροχρόνιο έργο και οι ακαταπόνητες προσπάθειές της για τη διάδοση και την εδραίωση του θεσμού οδήγησαν σε πολλά βραβεία και τιμητικές διακρίσεις, όπως η βράβευση από τη Διεθνή Ομοσπονδία για την Εκπαίδευση των Γονέων (1986), από την Ακαδημία Αθηνών (1997), από τους φίλους του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού (1999), από τον Σύλλογο Ελλήνων Ψυχολόγων (2002). Το 1999 διοργανώθηκε προς τιμήν της και ως αναγνώριση του συνόλου της προσφοράς της στην επιστήμη της ψυχολογίας, πανελλήνιο συνέδριο με τη συνεργασία όλων των πανεπιστημίων της χώρας.
Ο τρόπος που εγώ σκέφτομαι και δουλεύω έχει επηρεαστεί αποφασιστικά από τα εκπαιδευτικά σεμινάρια Εκπαιδευτών/Συντονιστών Σχολών Γονέων που παρακολουθούσα πριν από λίγα χρόνια, και ως φοιτήτρια ψυχολογίας, στον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Σχολών Γονέων στην Αθήνα με εκπαιδεύτρια την κα Βασιλική Παππά. Πολλά μέρη των βιβλίων μου βασίζονται σε εκείνη την εκπαίδευση. Κάποια από αυτά έχουν διορθωθεί, αναθεωρηθεί, βελτιωθεί, εμπλουτιστεί και προσαρμοστεί για τις ανάγκες έκδοσης επιστημονικών τόμων, και κάποια άλλα, έχουν επηρεαστεί από τις βασικές θεωρητικές προσεγγίσεις στις οποίες έχω εκπαιδευτεί. Αυτές είναι η Προσωποκεντρική Προσέγγιση κατά τη διάρκεια των Μεταπτυχιακών μου σπουδών, αλλά και οι βασικές αρχές της Συστημικής Σκέψης και Θεωρίας. Ωστόσο, όταν χρειάζεται, ακολουθώ μια εκλεκτικού τύπου συμβουλευτική προσέγγιση και αυτό φαίνεται και από τη βιβλιογραφία που χρησιμοποιήθηκε για τη συγγραφή των βιβλίων, η οποία έχει επιρροές από πολλές θεωρητικές προσεγγίσεις (ψυχαναλυτική, προσωποκεντρική, συστημική, Αντλεριανή, υπαρξιακή προσέγγιση).
-Μέσω των εκδόσεων Bookstars κυκλοφορούν τρία βιβλία σας,
i) Αλλαγές στη Μορφή της Οικογένειας και Ψυχική Υγεία Παιδιών και Εφήβων. Η Συμβολή της Συμβουλευτικής Γονέων
ii) Η Ψυχολογία της Γονεϊκότητας
και το
iii) Θέματα Οικογενειακής Ψυχολογίας - Εγχειρίδιο για Γονείς
Θα θέλατε να μας πείτε δύο λόγια για το καθένα (πού απευθύνεται, επιγραμματικά τί πραγματεύεται, σε ποια ζητήματα δίνει λύσεις κτλ) και ποιο εξ αυτών ξεχωρίζετε ;
Ναι. Το πρώτο μου, κατά χρονολογική σειρά βιβλίο, Αλλαγές στη Μορφή της Οικογένειας και Ψυχική Υγεία Παιδιών και Εφήβων. Η Συμβολή της Συμβουλευτικής Γονέων, αποτελεί μια προσπάθεια ανασκόπησης της σχετικής βιβλιογραφίας και έρευνας που έχει διεξαχθεί διεθνώς σχετικά με τις επιπτώσεις που οι μεταβολές στη μορφή της οικογένειας επιφέρουν στην ψυχολογική ανάπτυξη των ίδιων των γονιών και των παιδιών τους. Η προστασία της ψυχικής υγείας του παιδιού, αλλά και όλων των μελών της οικογενειακής ομάδας, αποτελούσε ανάκαθεν πρωταρχικό μέλημα του θεσμού των Σχολών Γονέων και της ιδρύτριάς τους, Μαρίας Χουρδάκη. Το βιβλίο αυτό επιχειρεί να αποσαφηνίσει τους όρους “φυσιολογική” και “προβληματική” συμπεριφορά, να καταγράψει τα κριτήρια καθορισμού της προβληματικής συμπεριφοράς, καθώς και των συστημάτων ταξινόμησής της, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στη συμπεριφορά παιδιών και εφήβων. Στη συνέχεια, ασχολείται με τους αιτιολογικούς παράγοντες της παθολογικής συμπεριφοράς, κατηγοριοποιώντας τους σε εσωτερικούς, εξωτερικούς και ψυχολογικούς. Ακολούθως, εστιάζει στο ρόλο της οικογένειας στη διαμόρφωση προβλημάτων συμπεριφοράς, κάνοντας ιδιαίτερη μνεία στις μεταβολές, αλλά και στη δομή και τις λειτουργίες της σύγχρονης ελληνικής οικογένειας. Οι αλλαγές στον τύπο της οικογένειας προκαλούν ανάλογες συνέπειες στη συμπεριφορά παιδιών και εφήβων. Τέλος, επιχειρείται σύνδεση ανάμεσα στη Συμβουλευτική γονέων και την ψυχική υγεία, με ειδική αναφορά στο θεσμό των Σχολών Γονέων, στην Ελλάδα, αλλά και διεθνώς και παρουσιάζεται το έργο των ομάδων Σχολών Γονέων ως προς την πρόληψη.
Το δεύτερο βιβλίο, Η Ψυχολογία της Γονεϊκότητας, παρουσιάζει συγκεντρωμένες μερικές σημαντικές απόψεις για ένα τόσο πολύπλοκο θέμα, όπως είναι η γονεϊκότητα, καθώς και οι επιδράσεις που μπορεί να έχει η γονική ιδιότητα στην ψυχική υγεία του παιδιού και της οικογένειας. Προσφέρει πληροφόρηση σε θέματα που αφορούν την ομαλή ανάπτυξη του ζευγαριού, της οικογένειας και του παιδιού, δίνοντας παράλληλα μερικές γενικές αρχές για την πρόληψη της ψυχικής υγείας όλων των μελών της οικογενειακής ομάδας.
Το τρίτο βιβλίο, Θέματα Οικογενειακής Ψυχολογίας - Εγχειρίδιο για Γονείς, αποτελεί ένα πολυσέλιδο σύγγραμμα 329 σελίδων, που περιλαμβάνει όλα όσα χρειάζεται να ξέρουν οι γονείς σχετικά με την ανατροφή και τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους. Μέσα από την οπτική της πρόληψης και με απλό, αλλά συνάμα μεστό και επιστημονικό λόγο, διαπραγματεύονται θέματα που αφορούν στην ψυχική υγεία του παιδιού και προχωρά στα θέματα που σχετίζονται με τη γονική ταυτότητα, τον γονικό ρόλο. Αναφέρεται στην αναγκαιότητα της συμβουλευτικής υποψήφιων-μελλοντικών γονέων, αλλά και νέων γονέων, προχωρά στη σταχυολόγηση των δεξιοτήτων επικοινωνίας για γονείς και σε θέματα που τους απασχολούν έντονα, όπως η καλλιέργεια της αυτοεκτίμησης των παιδιών και η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση. Στη συνέχεια, αναπτύσσονται θέματα που έχουν να κάνουν με την παρέμβαση σε κάποιο είδος κρίσης που βιώνει η οικογένεια (απώλεια-διαζύγιο), αλλά και πιο ειδικά θέματα, όπως η χρόνια ασθένεια στην οικογένεια και το άγχος των εξετάσεων και την πρόληψη στη χρήση ουσιών. Η διατροφή, ο ύπνος, η ζήλια, τα όρια, η μελέτη του παιδιού στο σπίτι, η διαχείριση του θυμού, η σειρά γέννησης στην οικογένεια, είναι μόνο μερικά από τα πολλά θέματα που διαπραγματεύονται στο βιβλίο αυτό.
Και τα τρία βιβλία απευθύνονται στο ευρύτερο κοινό αλλά και σε επαγγελματίες που έχουν σχέση με την ψυχική υγεία του παιδιού και της οικογένειας, δηλαδή απευθύνεται σε ψυχολόγους, συμβούλους, παιδοψυχιάτρους, παιδαγωγούς, κοινωνικούς λειτουργούς που ενδιαφέρονται να ενημερωθούν περαιτέρω για θέματα Οικογενειακής Ψυχολογίας.
-Ως επιστήμονας είναι προφανές ότι αποτυπώνεται η επιστημονική σας σκέψη και γνώση στα βιβλία σας. Ως άνθρωπος όμως, βρίσκετε τον εαυτό σας μέσα στις σελίδες τους;
Ναι, σχεδόν πάντοτε βρίσκω τον εαυτό μου στις σελίδες των βιβλίων μου. Άλλωστε, θεωρώ σπουδαίο χάρισμα να εφαρμόζουμε στη ζωή μας αυτό που διδάσκουμε και η συμπεριφορά μας να είναι συνεπής με τις θεωρίες μας.
-Η εμπειρία της συγγραφής, σας άλλαξε; Σας έκανε να κοιτάξετε ίσως με άλλο μάτι κάποιες καταστάσεις της καθημερινότητας, αν μπορούσαμε να το πούμε έτσι τι αισθάνεστε πως αποκομίσατε μέσα από την διαδικασία της συγγραφής των βιβλίων σας;
Η εμπειρία της συγγραφής χρειάζεται συγκέντρωση, ηρεμία και μια σχετική απομόνωση για να μπορείς να δημιουργήσεις με συνέπεια και σταθερότητα. Χρειάζεται μια επαφή με τον εσώτερο εαυτό σου, ώστε να μπορέσεις να τον γνωρίσεις καλύτερα και να τον εκφράσεις μέσα από διάφορες διόδους, κυρίως δημιουργικές, όπως είναι η συγγραφή ενός βιβλίου. Μέσα από την εμπειρία της συγγραφής των βιβλίων κατάφερα να βλέπω τις καταστάσεις της καθημερινότητας με διαφορετική οπτική, κατάφερα να βλέπω περισσότερο την πνευματική (και πιο ουσιαστική) πλευρά των πραγμάτων και όχι τόσο την υλική/ υλιστική πλευρά (που δεν είναι παρά ψευδαισθήσεις αν το σκεφτεί κανείς καλύτερα τελικά!).
-Αν μπορούσατε να βάλετε έναν τίτλο στον τρόπο που σκέφτεστε όταν γράφετε ποιος θα ήταν αυτός;
Ένας κόσμος αγγελικά πλασμένος! Αυτόν τον τίτλο θα έβαζα και αυτόν τον κόσμο θα επιθυμούσα. Η επιθυμία αυτή συνδέεται άρρηκτα με τη δουλειά μου στις Σχολές Γονέων, καθώς το έργο των Σχολών Γονέων εντάσσεται στο πλαίσιο της μη ειδικής πρωτογενούς πρόληψης, διότι απευθύνεται στον ευρύτερο πληθυσμό των γονιών που θέλουν να ενημερωθούν σύμφωνα με τα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα ως προς το μεγάλωμα των παιδιών και να αποσαφηνίσουν τις συγκεχυμένες πληροφορίες που λαμβάνουν από διάφορες πηγές. Η πρόληψη, η προστασία της ψυχικής υγείας τόσο του παιδιού, όσο και όλων των μελών της οικογενειακής ομάδας αποτελεί βασικό τους μέλημα.
Με εκφράζει ιδιαίτερα αυτό που έλεγε η Μαρία Χουρδάκη, η ιδρύτρια των Σχολών Γονέων στην Ελλάδα (1962): «Σχολές Γονέων, δηλαδή κύτταρα πολιτισμού και αγάπης, ζεστές αγκαλιές που θα ζεστάνουν το παιδί, το κάθε παιδί κάθε φυλής και θρησκείας, στα πρώτα βήματα της ζωής του. Αργότερα, όταν τα παιδιά αυτά θα γίνουν υπεύθυνοι πολίτες, μπορεί παίρνοντας δύναμη από την αγάπη και τη ζεστασιά της παιδικής στους ηλικίας, να ξέρουν ν’ αγαπούν και να σέβονται τον συνάνθρωπο τους. Να θέλουν να κατευθύνουν σωστά τα «συμφέροντα» και τις τεχνολογικές επιτεύξεις τους. Και τότε, μπορεί οι μικρές ζεστές οικογένειες να γίνουν τα κύτταρα μιας παγκόσμιας κοινωνίας, που θα είναι πιο ειρηνική και πιο χαρούμενη. Πιο άξια για τον άνθρωπο».
Ως αναγνώστρια ξεχωρίζετε κάποιο είδος λογοτεχνίας; Τι σας κέρδισε σε αυτό το είδος λογοτεχνίας;
Νομίζω ότι ξεχωρίζω τις νουβέλες και αυτό γιατί μου αρέσει ο συγγραφέας να ρίχνει το βάρος στην ψυχογραφία των προσώπων περισσότερο. Ξεχωρίζω ιδιαίτερα τα λογοτεχνικά κείμενα των οποίων οι συγγραφείς τους είναι και ειδικοί ψυχικής υγείας (Ψυχολόγοι ή Ψυχίατροι), καθώς με βοηθούν να βλέπω πολλές και διαφορετικές πλευρές ενός πράγματος ή ενός γεγονότος. Αυτό με βοηθά πολύ και στη δουλειά μου ως Ψυχολόγος.
-Οικονομική κρίση και συγγραφή, πως/πόσο έχει επηρεάσει τους συγγραφείς και πως / πόσο τους αναγνώστες;
Η οικονομική κρίση μας έχει επηρεάσει όλους και τους συγγραφείς και τους αναγνώστες. Μας έχει επηρεάσει κυρίως ως προς την υλική/ υλιστική διάσταση των πραγμάτων και όχι τόσο ως προς την πνευματική τους διάσταση. Ωστόσο, η κρίση αποδείχθηκε μια καλή ευκαιρία για να μάθουμε να βάζουμε προτεραιότητες και να αποφασίζουμε ποια είναι τα πιο σημαντικά πράγματα που μας βοηθούν να έχουμε μια καλή ποιότητα ζωής. Το βιβλίο, το διάβασμα ενός βιβλίου, είναι από τις βασικές αξίες που θα μπορούσαν να διδάξουν οι γονείς στα παιδιά τους παρά την οικονομική κρίση. Το βιβλίο διαμορφώνει στάσεις ζωής. Διαβάζουμε γιατί μας βοηθά να ελπίζουμε, να ονειρευόμαστε, να βρίσκουμε ένα καταφύγιο όταν οι άλλοι μας απογοητεύουν και, κυρίως, να ερχόμαστε πιο κοντά με τον «βαθύτερο» εαυτό μας.
Εκείνο που θα μας βοηθήσει, παρά την οικονομική κρίση, είναι να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν είναι τα υλικά αγαθά που μας κάνουν χαρούμενους και ευτυχισμένους, αλλά πιο απλά και καθημερινά πράγματα (τα οποία ευτυχώς είναι δωρεάν!). Είναι εκείνες οι απλές καθημερινές στιγμές, εκείνες… οι ουσιαστικές, κατά τις οποίες για λίγα λεπτά αισθανόμαστε ότι βρίσκουμε πραγματικό νόημα στη ζωή: Είναι οι τα βλέμματα, οι ματιές των αγαπημένων μας προσώπων, η φροντίδα, η στοργή, οι βαθιές στιγμές οικογενειακής ή προσωπικής γαλήνης και πληρότητας.
-Τα σχέδια σας για το συγγραφικό σας μέλλον;
Σχέδια υπάρχουν σχεδόν πάντοτε. Εκείνο που αναζητείται είναι ο χρόνος για την υλοποίησή τους. Το επόμενο βιβλίο μου θα επεκτείνει τη δουλειά που έχω ξεκινήσει τα τελευταία τέσσερα - πέντε χρόνια και έχει αποτυπωθεί στο βιβλίο «Θέματα Οικογενειακής Ψυχολογίας - Εγχειρίδιο για Γονείς» και θα ασχολείται με το θέμα του διαζυγίου. Στην πραγματικότητα, θα αποτελεί ένα δομημένο Πρόγραμμα Συμβουλευτικής για γονείς που έχουν χωρίσει. Η ανάγκη συγγραφής αυτού του βιβλίου προέκυψε και πάλι μέσα από η δουλειά μου με τους γονείς και τους προβληματισμούς που μοιράζονται μαζί μου όταν έρχονται στο γραφείο μου. Έχει να κάνει με τα πρακτική πλευρά του θέματος του διαζυγίου και θα είναι σαν να απαντάμε στο ερώτημα: «Τι κάνω τώρα;». Η βιβλιογραφία είναι πλούσια από θεωρία για το θέμα του διαζυγίου, όμως οι περισσότεροι γονείς αγωνιούν για την επομένη ημέρα και για τα πρακτικά ζητήματα περισσότερο και σε αυτό το αίτημα θα ανταποκρίνεται αυτό το βιβλίο. Γράφω και κάτι ακόμη, που δεν ξέρω πόσο χρόνο θα πάρει ώστε να ολοκληρωθεί… ένα δικό μου κείμενο, λογοτεχνικό αυτή τη φορά.
-Πού θα μπορούσαμε να σας συναντήσουμε διαδικτυακά αλλά και από κοντά;
Πληροφορίες για τα βιβλία, για τις σχολές γονέων, αλλά και πλούσια βιβλιογραφία και άρθρα για γονείς μπορείτε να βρείτε στον ιστότοπο www.minabroumou.gr. Σε αυτόν τον ιστότοπο μπορείτε εύκολα να βρείτε και στοιχεία επικοινωνίας, τηλέφωνα και e-mail.
